Zelfzorg tijdens een fertiliteitstraject: geen luxe, maar de basis.
Wie ooit in een fertiliteitstraject zat of zit, weet: alles draait om die ene grote wens – een kindje. Dit betekent helaas ook vaak dat je jezelf naar de achtergrond schuift, bewust en onbewust. Een fertiliteitstraject vraagt veel. Zowel lichamelijk, emotioneel als mentaal. Het kan een ware uitputtingsslag zijn. Tussen doktersbezoeken, hormoonbehandelingen, puncties, terugplaatsingen en (hoopvolle) wachtweken door, raakt zelfzorg vaak op de achtergrond. Toch is het net in die periode, die vaak gepaard gaat met stress, belangrijk om goed voor jezelf te blijven zorgen.
Maar, wat is dat nu, zelfzorg?
Zelfzorg is een belangrijk onderdeel van mentale gezondheid. Er wordt vaak licht overgegaan en vaak vergeten we ook gewoon voor onszelf te zorgen tijdens ons al zo drukke leven. Want laat ons eerlijk zijn, wie heeft er tijd om uitgebreid een bad te nemen wanneer je thuis komt na een drukke werkdag, nog naar de winkel moet, koken, opruimen, … het schiet vaak over, maar toch is het zo belangrijk om deze kleine momenten voor jezelf ook in te plannen. Net zoals je dit ook doet met andere afspraken zoals een kappersbezoek of een etentje met vrienden.
Zelfzorg is niet alleen uitgebreid een bad nemen, maar ook grenzen stellen, hulp vragen, goed eten, slapen en emoties toelaten. En laat dat laatste nu net datgene zijn dan we vaak willen vermijden wanneer we in een fertiliteitstraject zitten, want het vraagt al genoeg energie van ons.
Zelfzorg biedt jou de bouwstenen om een sterke basis te creëren die zowel jouw mentale gezondheid versterkt als meer veerkracht geeft op lange termijn waardoor je beter zal kunnen omgaan met wat het leven naar jou gooit. Het zijn zaken waar je later naar kan teruggrijpen, bekijk het als reddingsboeien, wanneer je het moeilijk hebt.
Belangrijk hierbij is steeds in het achterhoofd te houden dat je een aantal basisbehoeften hebt waaronder slaap; voeding; plezier; beweging; ... Als deze basisbehoeften niet vervuld zijn, dan zul je je wellicht minder goed in je vel voelen of zelfs slecht voelen. Sta eens stil bij jezelf of jouw basisbehoeften wel écht vervuld zijn. Daarnaast is het even belangrijk om positieve gevoelens of emoties op te wekken. Zo zijn plezier, rust en ontspanning basisbehoeften die we kunnen inplannen.
Maar al te vaak vergeten we om zaken in te plannen die ons een goed gevoel geven. Er zijn twee grote voordelen om dit wel te doen: 1) de positieve impact van de activiteit op zich en 2) de positieve gevoelens die gepaard gaan met het plannen ervan en hiernaar toe te leven. De activiteiten die je inplant, hoeven zeker niets groots te zijn. Vaak is de regel: hoe kleiner, hoe beter. Door deze kleine momenten in te plannen, ga je je beter voelen, echt. Deze activiteiten gaan er namelijk voor zorgen dat je stress vermindert doordat ze de herstellende systemen van je lichaam activeren. Denk eens na over volgende vragen:
Welke kleine dagelijkse dingen kan ik doen die me plezier geven?
Welke kleine dagelijkse dingen kan ik doen die me helpen te ontspannen?
Hoe kan ik die in mijn leven inpassen?
Wat houdt mij tegen om plezier en ontspanning in te plannen?
Hoe kan ik ervoor zorgen dat ze niet van mijn to-do lijst vallen?
Waarom is zelfzorg zo moeilijk tijdens een traject?
Tijdens een traject verschuift onze focus volledig naar ‘zwanger worden’. Alles staat in het teken van een ‘kindje krijgen’. Hierdoor verschuiven onze eigen gevoelens en behoeften naar de achtergrond. We zetten ons "emotie knop" vaak onbewust lager of uit, om onszelf te beschermen tegen alle negatieve emoties die binnen komen. Op deze manier beschermen we onszelf. Het gevolg hiervan is dat we ook minder positieve emoties gaan voelen.
Verder hebben we tijdens een fertiliteitstraject vaak ook te maken met gevoelens van controleverlies, schuldgevoel of prestatiedruk. Al deze gevoelens zorgen ervoor dat we minder bewust gaan zijn van onszelf en minder lief zijn voor onszelf. Want “Waarom lukt het bij iemand anders wel en bij mij niet”, "Had ik nog iets anders kunnen doen?” “Had ik die vierde of vijfde IVF behandeling wel moeten doen?” zijn allemaal gedachten die door jouw hoofd gaan, maar niet helpend zijn. Probeer jouw gedachten eens vanop een afstand te bekijken. Dit zal je helpen te beseffen dat dit maar gedachten zijn en dat deze niet per se waar zijn. Gedachten zijn er, mogen er zijn, maar laat ze ook weer passeren.
Wat kan helpen om meer voor jezelf te zorgen?
Plan bewust tijd in voor rust en ontspanning. We plannen constant dingen in onze drukke agenda’s. Waarom zou je geen me-time kunnen plannen? We hebben hierboven al besproken dat me-time belangrijk is voor jouw mentale gezondheid. Bouw daarom kleine rituelen in die houvast geven. Plan bijvoorbeeld in dat je één keer per week een ontspannend bad neemt of dat je elke avond voor je gaat slapen drie zaken noteert die jou gelukkig hebben gemaakt die dag.
Leer om bij jezelf aan te voelen waar je nood aan hebt, meditatie of mindfulness kan hierbij helpen. Door te focussen op je lichaam en op het hier en nu, creëer je meer bewustwording van je behoeften. Door inzicht te krijgen in je behoeften zal het duidelijker worden wat voor jou belangrijk is en waar je nood aan hebt.
De rol van mildheid
Hét belangrijkste is: wees lief voor jezelf. Het is allemaal niet gemakkelijk en een fertiliteitstraject is zwaar. Het mag even moeilijk zijn en het mag even niet lukken. Dat is helemaal oké. Erken dit ook voor jezelf. We beschikken allemaal over de vaardigheid om vriendelijk, liefdevol en empathisch te zijn naar anderen toe, alleen zijn we dat niet altijd naar onszelf toe. Neem eens een compassievolle houding aan tegenover jezelf. Je zal merken dat dit een verzachtend effect heeft.
Geef jezelf eens een knuffel en zeg lieve woorden tegen jezelf. Compassie tonen voor jezelf betekent ook: iets liefs doen, al is het maar iets kleins. Eet iets wat je erg lekker vindt, koop iets leuk voor jezelf, lees een boek, gun jezelf een pauze, … Al deze kleine acties hebben een grote impact op jouw mentale gezondheid.
Zelfzorg is geen overbodige luxe. Het is je fundament. Tijdens een fertiliteitstraject heb je die stevigheid méér dan ooit nodig. Gun het jezelf – je verdient het.
Voelt dit moeilijk? Je hoeft het niet alleen te doen. Ik help je hier graag bij.
